ريوايس

چند روز پيش از دور مجله رودكي كه عنوان ادبي دارد را بر پيشخان كتابفروشي ديدم. اسامي عزيزاني كه مقاله ارائه كرده بودند را داشتم مرور ميكردم كه چند تا اسم آشنا بود و از ديدنشان بسيار ذوق زده شدم و كلي صفا كردم. سعيد پور عظيمي (از شاگردان استاد شفيعي كدكني جوان با اطلاع و عزيز ولي تند خو و عصبي ، آخرين بار دور آرامگاه بوعلي در هواي سرد پاييز 90 همراه استاد قلي زاده گرم تعريف بودند زياد مصدع نشدم) ، مهدي كراني (پسر اسدابادي كه كلاهي مانند جلال آل احمد بر سرش ميگذاشت ، موهاي فري دارد  ، دانشجويان ميگفتند عاشق يكي از خانم هاي همكلاسي ما يعني يك ورودي بالاتر شده  كه جواب منفي گرفت و برجكش پايين آمد ولي اهل ادب و شعر بود و دوست داشتني) و محسن توحيديان(به سينما علاقه داشت و دارد و وبلاگي را نيز داير كرده است). هميشه از ديدنشان در همدان و در محل درس لذت ميبردم و گاهي اوقات اداي سنتي ها را در مياوردم و شعر و نثر جديده را به سخره ميگرفتم و آن عزيزان ما را ديوانه خطاب ميكردند كه البته بي راه نميگفتند. در هر روي مقالات آن عزيزان مرا واداشته با اينكه قيمت مجله 3هزار تومان است به خاطر آن سروران و استفاده از تجربياتشان آن را بگيرم.

يكي از گوشه هاي فرعي تلاوت قرآن كه در ابتداي خواندن زياد از آن استفاده ميشود ، رديف فرعي بيات حسيني است. اين گوشه از تركيب بيات (رِ) شروع ميشود و به رست(سل) پايان ميپذيرد. يعني تركيبي است بين بيات و رست. در تلاوت سوره ي حجرات و قاف استاد مصطفا اسماعيل در دقايق 5 و6 وقتي جمله ي قالت الاعراب را ميخاند همين گوشه با يك پرده بالاتر را نشان ميدهد، يا استاد منشاوي در تلاوت سوره ي حشر آيات 18 و 19 را در همين حال و هوا ميخاند. براي مثال فارسي اين گوشه يادم مي آيد 14سال پيش يك كارتن پخش ميشد از سيماي ايران با اين مضمون كه ، يك چغندري را ميخاستند از خاك بيرون بكشند  و شعري را ميخاندند:" بيا بيا بيرون بيا از دل خاك بيرون بيا .. با يك تكون با دو تكون و ....."  اين گوشه به آواز دشتي ايراني بسيار نزديك است و احتمالن همان است. 

به نام خدا

خلقيات ما ايرانيان نام كتابي است كه مرحوم جمالزاده نوشت. آداب و رفتار ايرانيان از نظر اروپاييان در آن كتاب گرداوري شده است. خلاصه ي كتاب اين است كه ما ايراني ها روراست و يك رو نيستيم ، دور از جان  شما خيلي كلكيم و زير آبي ميرويم، البته چاپ اين كتاب سرو صدا هاي زيادي داشت و در دوره اي ايشان كافر و دهري مذهب و ... خطاب شد. حكم ارتدادش نيز صادر شد. ولي بعضي از موارد آن كتاب بي ربط هم نبود.  حال براي اين كتاب به نظر بنده كتاب ايران و تنهائيش يك مكمل يا يك توجيه گر براي نوشته هاي مرحوم جمالزاده است.در پايان خواندن اين دو كتاب اگر حالي و حوصله اي و يا دل خوشي بود به يكبار خواندن مي ارزد 

به نام خدا

آقاي بهراملو از عاشقان قرآني است. همداني الاصل. از نهاوند زنگ زده بود. با چه شور و شوقي ميگفت: آقا مهدي جلسه قرآن را راه بينداز، چرا تعطيلش كرده ايد. گفتم قانون همدان است . بزرگترها نيامدن جلسه تعطيل شد. گفت: تمام كار و بارت بوسيله قران بوده و همه چيز تو از آن است. گفتم : همين است. گفت: پس جلسه قرآن را راه بينداز. گفتم: چشم. ولي اصلاً بنده در تعطيلي آن نقشي نداشتم و ندارم. همدان وقتي ببينند 2 تا جوان دارند راه مي افتن سريع از كمر قطعش ميكنند. ولي به عشق او تبريك ميگويم.

روز پنجشنبه 27 مهر بود كه با آقاي رضوانجو - مسئول نشر چنار در خيابان كرمانشاه- تماس گرفتم . آقاي رضوانجو مرد بي طمعي است و در كارش حرفه اي . تا جايي كه ديده ام تنها كار ميكند درب هم هميشه قفل ميكند. دوست داشتني است و حق گو. كلك هم نميزند . نميدانم چرا دوستش دارم . چند سال پيش با عليرضا سبزواري كه مجله ي نويسار را چاپ ميكرديم ، عهده دار چاپ آقاي رضوانجو بود(همه ي كارها را هم سبزواري انجام ميداد.) در آن ايام نميشناختمش . بعد از تماس رفتم و بعد ظهر كتاب ها را تحويل گرفتم. 200 عدد چاپ كرديم . شد 460 هزار تومن. هر كتاب را هم زديم 5 هزار تومن . گران است و من هم كه نويسنده ي حرفه اي نبوده و نميخاهم باشم كه اين كتاب ها را بفروشم ، همه را در پستوي خانه انبار كرده و پلاستيك روش كشيدم. پدر اولين كتابم را خريد و مادر تبريك گفت. به هر روي بعد از 3 سال دوندگي و تلاش پدر و آقاي رضوانجو و ديگران كتاب چاپ شد. بعد از اصلاحات فراوان و سرو كله زدن با ارشاد و ...  

پدر نظريه اي جديد در باب خودكشي صادق هدايت فرمودند و گفتند: اين هدايت كله اش بوي قرمه سبزي ميداده و مسائل سياسي ضد حكومت انجام داده و نوشته، 10 روز قبل از مردنش هم رزم آرا را كشتند و همانطور كه تختي را كشتند و خيلي هاي ديگر را اين هم كه خودش براي مردن هر لحظه آماده بوده بنابراين بفرما اين هم معشوقه ات والي آخر.... شايد قبولش مشكل باشد ولي نظريه ي جالبي است؟

موها را هم چون ديدم دارند ميريزند و هم ديگر نويسنده شده ايم و بايد با چهره اي متفاوت در اجتماع ظاهر شويم تا مردم بگويند اين چيزي سرش ميشود با ماشين 15 زدم و ديگر پول سلماني هم نميدهم ذخيره ميكنم.

گوشه و رديف زيباي "بيات شوري" از فرعيات مقام بيات ميباشد. كه در نفس هاي ابتدايي تلاوت قرآن خوانده ميشود. استاد اين گوشه مانند هميشه استاد مصطفي اسماعيل ميباشد. براي مثال در تلاوت سوره حجرات قاف استاد ، براي بار سوم كه آيه ي ابتدايي تلاوت را قرائت ميكنند از اين نغمه استفاده مينمايد. استاد شاه ميوه ميفرمايند كه :«بيات شوري با تركيب دو جنس (حجاز نوا ياحجاز سُل - شروع بيات يا بيات رِ)» تشكيل ميشود. تواشيح قسماً بالشفع و بالوتر در اين گوشه است. يادم ميايد چند سال پيش؛ شايد 10 سال پيش سوار يك عدد پيكان شديم، در راه تا رسيدن به ميدان آقاي راننده يك نوار خانم براي ما گذاشت و ما هم سرگرم شديم و اينجا براي رديف شوري از آن استفاده اش ميكنم؛ فكر ميكنم از خانم گيتي باشد: گل مريم گل مريم سر راه تو پرپر كردم ندانستم قسمهاي تو باور كردم... به نظر بنده تمامي رديف هاي موسيقي قرآني در آهنگ هاي ايراني - با كمي تغيير- نهفته شده است.

يكي از پاكترين و البته پر زحمت ترين شغل هاي دنيا فراشي يا سپوري است. كساني كه در اين كسوت به اجتماع خدمت ميكنند دوستشان دارم . از سختي اين شغل همين بس كه ، عزيزاني كه آشغال در خانه ي بنده و شما را در داخل كاميون پرت ميكنند و به حالت دو به دنبال ماشين ميدوند و اين كار شايد 10 كيلومتر را شامل شود -بنابراين دوندگان و بدن هاي سالمي هم دارند- و اين از نشاط آور ترين بخش كار آنهاست. نميدانم چرا اينقدر اين سروران ما در گمناني به سر ميبرند. ميگويند هر شغلي در زمان حاكم عادل افتخار است و كار كردن در هر لباسي عزت آفرين. چند وقت پيش هم فيلمي به اسم نارنجي پوش ساخته شد. در حوالي زندگي ما 2 نفرشان را ميشناسم با يكي از آنها سلام عليكي دارم ولي با آن يكي كه چند ماهي آمده هميشه دوست داشتم صحبتي كنم ، زير و بم صدايش را بشنوم، ببينم او چقدر به آن خدايي كه ميپرستند نزديك است و به قول شاعران چقدر دلش آسماني است. ديروز بعدظهر صدايم كرد. خجالتي بود. چقدر خوشحال شدم.گويا بزرگي صدايم كرده. عرق كرده بود. وزن بدنش چند كيلويي از من كمتر بود.نگاه او مثل نگاه هاي سلمان بود. پاك و بدون ريا ولي با شرم. با لكنتي كه از اول ورود به دنيا همراهش بود گفت: آقا ساعت چند است؟ با اشتياق هيجان آور و وصف ناشدني گوشي را بيرون كشيدم و گفتم: چهارو پنج دقيقه.گفت: ممنون. همين

مردان خاصت از نظر خلق در حجاب   شب در پرده ي معرفت و روز در قبا

دلا رفيق سفر بخت نيكخواهت بس               نسيم روضه شيراز پيك راهت بس

دگر ز منزل جانان سفر مكن درويش              كه سير معنوي و كنج خانقاهت بس

وگر كمين بگشايد غمي ز گوشه دل             حريم درگه پير مغان پناهت بس

به صدر مصطبه بنشين و ساغر مي‌نوش      كه اين قدر ز جهان كسب مال و جاهت بس

زيادتي مطلب كار بر خود آسان كن              صراحي مي لعل و بتي چو ماهت بس

فلك به مردم نادان دهد زمام مراد               تو اهل فضلي و دانش همين گناهت بس

هواي مسكن مؤلوف و عهد يار قديم            ز ره روان سفركرده عذرخواهت بس

به منت دگران خو مكن كه در دو جهان         رضاي ايزد و انعام پادشاهت بس

به هيچ ورد دگر نيست حاجت اي حافظ       دعاي نيم شب و درس صبحگاهت بس

روز 20مهرماه مصادف است با روز بزرگداشت حافظِ اهل شيراز . حافظ كه معرّف حضور همگي عزيزان است و خدمات او بر هيچ كسي پوشيده نيست. اين روز براي حافظ و انديشه هاي او نامگذاري شده است. چه خوب و چه مبارك. حالا چرا اين روز و اين ماه براي حافظ تعيين شده است و از كدام تاريخ و بيت استفاده شده بماند؛ اما عيب كار اينجاست كه روز 27 شهريور ماه مصادف است با روز شعر و ادب فارسي و روز بزرگداشت استاد ما سيد محمد حسين شهريار. شهريار همان شاعر عاشق پيشه ترك زبان ماست . آري نيمي از اشعار استاد به زبان فصيح تركي ( آذري ) است. ايشان همان خالق شعر علي اي هماي رحمت ، كه در خواب به ايشان الهام شده است و يا خالق شعر؛ آمدي جانم به قربانت ولي .... و يا يالان دنيا يالان دنيا باقيش هم بلد نيستم و الي آخر... همين 3 شعر معروف ايشان در ذهن بنده و يا اكثر ايرانيان است ، كه براي معروفيت ايشان كافي است. حال سئوال؛ آيا روز شعر و ادب فارسي بايد به اسم حافظ شاعر درجه يك ايراني باشد( كه اگر شاعر اول ايران نباشد دوم كه هست) يا به اسم استاد شهريار كه جزو شاعران درجه سه (البته با معذرت) ايران نام بگيرد؟ خدمات حافظ به زبان و ادبيات فارسي بيشتر بوده يا استاد شهريار ؟ آيا همچنان قدرت و نفوذ دوستان ترك در ايران مثل گذشته تأثير گذار است؟ و سئوالات ديگر؛ قضاوت با رفقا.

ارتباط عجيب موسيقي با روزها و سالها انسان را به شگفتي مي اندازد ، براي مثال بنده كه متولد مرداد هستم، از قبل كه با مقامات موسيقي آشنا شوم يك نوار كاست سر عشق در مقام ماهور را خيلي دوست داشتم و دارم و گوش ميكردم ، شما نگو گل و خاك ما سرشته شده با اين دستگاه. 2 سالي است متوجه شده ام كه اين ارتباط موسيقي با ايام چقدر جالب و زيباست كه بزرگان براي ما به يادگار گذاشته اند. دقت بفرماييد. 

فروردين:چهارگاه     ارديبهشت:همايون     خرداد:بيات اصفهان   

 مرداد:ماهور               شهريور:ابوعطا         تير:دشتي     

مهر:سه گاه             آبان:شور                   آذر:نوا

 دي:بيات ترك        بهمن:افشاري           اسفند:راست پنجگاه