به یاد قیصر امین پور
به نام خدا
گزارشی از زندگی و احوال زنده یاد دکتر «قیصر امین پور»:
«قیصر امین پور، شاعری صمیمی و آشنا»
«قیصر امین پور» شاعر و معلّمی چیرهدست از دیار مردمان خونگرم جنوب، شهر «گتوند» استان خوزستان متولد دوم اردیبهشت 1338 است. «امین پور» برگزیده اوّلین دوره جشنواره بین المللی شعر فجر بخش آیینی است. این شاعر ارزشمند بیشترین محتوای شعریش و تمرکز و درون مایه های شعرش، بیشتر بر روی مولفه های «انقلاب اسلامی» ، «دفاع مقدس»، شعر برای «نوجوانان» و «کودکان» و صحبت از «عشق» و بیان شفا و روان «اندیشه های انسانی» است. قیصر شاعری توانا با قریحهای زلال و ناب است. احساسات بسیار لطیف به همراه دردهای عمیق فرهنگی و اجتماعی از ویژگی های شعری اوست. او عاشق فرهنگ و ادبیات و به ویژه شعر است.
در سال 1357 وقتی در رشته دامپزشکی دانشگاه تهران پذیرفته میشود پس از مدتی این رشته را رها و به دنبال گمگشته ی خود یعنی همان «رشته ادبیات» میرود. در سال 1363 در رشته ادبیات پذیرفته و تا درجه دکترا ادامه میدهد و پایان نامه ای تدوین میکند با عنوان «سنّت و نوآوری در شعر معاصر» که بعدها به صورت کتاب چاپ میشود. دفاع از رساله دکتری را در سال 1376 با راهنمایی استاد «محمّدرضا شفیعی کدکنی» به پایان میرساند. تدریس در «دانشگاه الزهراء» را از سال 67 آغاز و در اوایل دهه 70 در دانشگاه تهران هم به استادی و آموزگاری میپردازد. در سال 1368 موفق به دریافت جایزه نیما یوشیج با عنوان «مرغ آمین» می شود. سال 1382 به عنوان «عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی» انتخاب میشود. اما «قیصر» اصلاً به این عناوین و نامها و رسمها و ساختها؛ هیچ اهمّییت و اعتنایی نمیکند. او با بیان و قریحهی ذاتی و جوشان خود شعر میسراید و لذت میبرد و به دیگران یاد میدهد؛ چگونگی «ترسیم عشق» و «احساسات ناب» انسانی. در روز 8 آبان ماه 1386 طی یک جراحت طولانی از «تصادفی جادهای» که کلیهها و قلب نازنیننش دچار آسیب شده بود در بیمارستان دی تهران به دیدار کسانی رفت که سالها از آنها میسرود و راه آنها را نشان میداد. پیکر این شاعر عزیز در کنار «شهدای گمنام» شهر گتوند به خاک سپرده میشود. همچنین برای گرامی داشت نام او دوستانش جایزه ای غیر دولتی را اجرایی نمودند. «جایزه ادبی قیصر امین پور» با عنوان «جایزه کتاب سال شعر جوان» به شاعران برگزیده جوان اهدا میشود. رهبر انقلاب «حضرت آیت اله خامنه ای» در پیام درگذشت ایشان اشاره به نکات بسیار دقیق و ظریفی اشاره دارند از جمله اینکه: « ... از دست دادن او برای اینجانب و برای همه‌ی اصحاب شعر و ادب، خسارت بار است. او شاعری خلاق و برجسته بود و همچنان به سمت قلّه‌های این هنر بزرگ پیش میرفت. درگذشت او آرزوهائی را خاک کرد، ولی راه فتح قله‌ها را امید است دوستان و یاران نزدیک و شاگردان این عزیز، ادامه دهند. او و دوستانش نخستین رویشهای زیبا و مبارک انقلاب در عرصه‌ی شعر بودند و بخش مهمی از طراوت و جلوه‌ی این بوستان، مرهون ظهور و رشد آن عزیز و دیگر دوستان همراه اوست. خداوند پاداش خوبیهای او را امروز که بیش از گذشته به آن نیازمند است، با کَرََم و فضل به او برگرداند و او را در آغوش رحمت و مغفرت خویش بگیرد. به خاندان و بازماندگان و دوستان و شاگردان آن عزیز صمیمانه تسلیت میگویم.»
آثار و دفاتر شعری «قیصر امین پور»:
1- در کوچه آفتاب/ اولین دفتر شعری او / سال1363
2- تنفس صبح/شامل شعرهای نیمایی
3- طوفان در پرانتز/ سال 1365
4- منظومه ظهر روز دهم (شعر نوجوان) سال 1365
5- مثل چشمه، مثل رود (شعر نوجوان) سال 1368
6- بیبال پریدن (نثر ادبی) سال 1370
7- مجموعه شعر آینههای ناگهان سال 1372
8- به قول پرستو (شعر نوجوان) سال 1375
9- «گزینه اشعار» سال 1378
10- مجموعه شعر«گلها همـه آفتابگرداناند» 1380
11- «دستور زبان عشق»/ از موفقترین دفترهای شعری زنده یاد قیصر امینپور/سال 1386
به راستی«قیصر امین پور» را میتوان از تأثیرگذارترین شاعران در زمینه «انقلاب اسلامی» و دوران «دفاع مقدّس» برشمرد. نوآوری در اشعار، توانمندی در «تصویرپردازی» ، «نمادسازی های» تحسین برانگیز؛ در کنار ایهام ها و سادگی و «بیتکلّفی همیشگی»، بیان احساسات پاک و کنایه ها و ایجاز، ظرافتها و «خیالپردازیهای کودکانه»، در کنار دردها و تأملات و بیان «اندیشههای انسانی» او را شاعری محبوب و البته دارای «سبک» ساخته است. گاهی با «خوشساختی» و کنار هم قرار دادن واژهها در کنار هم « تفسیری نو و بیسابقه ساخته و در زبان فارسی مَثَل شده است و در زبان خاص و عام و کوچه و بازار میتوان آن را شنید:
آی ای دریغ و حسرت همیشگی
ناگهان/ چقدر زود/ دیر میشود!
سروده های قیصر در آلبومهای موسیقی:
انتخاب یک شعر یا قطعه توسط «آهنگسازان» یا «خوانندگان» همیشه با وسواس و دقت انجام میشود. خیلی از اشعار مرحوم امین پور با آن نگاههای عاشقانه و احساسی و حماسی و «خوشفرم» بودن مورد توجه هم آهنگسازان و هم خوانندگان شده است. یکی از بهترین آلبومهای موسیقی که به عنوان یکی از پُرفروشترین آلبوم های موسیقی ایرانی نام گرفته آلبوم«نیلوفرانه 1» استاد «علیرضا افتخاری» است که محصول دهه 70 شمسی است. استاد افتخاری تصنیفهای دلنشینی با شعرهای قیصر چه در آلبوم «نیلوفرانه 1 و 2 » خوانده اند که به اختصار به برخی از آنها اشاره میکنیم:
«تصنیف در هوای تو/ در آواز دشتی»
یارا یارا گاهی دل ما را
به چراغ نگاهی روشن کن
چشم تار دل را چو مسیحا
به دمیدن آهی روشن کن
بی تو برگی زردم
به هوای تو میگردم
که مگر بیفتم در پایت
ای نوای نایم
به هوای تو می آیم
«مناجات»
خدایا عاشقان را با غم عشق آشنا کن
ز غمهای دگر غیر از غم عشقت رها کن
تو خود گفتی که در قلب شکسته خانه داری
شکسته قلب من جانا به عهد خود وفا کن...
«آفتاب مهربانی» با صدای «محمّد اصفهانی»
آفتاب مهربانی، سایهی تو بر سر من / ای که در پای تو پیچید، ساقهی نیلوفر من..
یا در آلبوم «فاصله»: به یادت داغ بر دل مینشانم...
ترانه «سربلند» با صدا و لحن حماسی زنده یاد «ناصر عبداللهی»:
سراپا اگر زرد و پژمرده‌ایم
ولی دل به پاییز نسپرده‌ایم
چو گلدان خالی لب پنجره
پر از خاطرات ترک‌خورده‌ایم
اگر داغ دل بود، ما دیده‌ایم
اگر خون دل بود، ما خورده‌ایم
اگر دل دلیل است، آورده‌ایم
اگر داغ شرط است، ما برده‌ایم
در کنار این قطعه هایی که از آن ها نام برده شد، تصنیفها و ترانه های دیگری هم در این سالها پدید آمده که بر مبنای شعرهای قیصر امین پور ساخته و نواخته شدهاند؛
«قطعه هایی با صدای صدیق تعریف (از آلبوم مهتاب)، حسام الدین سراج (آلبوم مسیحا)، امیر رفعتی (آلبوم روزهای خوب)، شهرام ملک زاده (آلبوم خواب شاعر)، هژیر مهرافروز (آلبوم آیان)، رضا یزدانی (آلبوم خاطرات مبهم) و حسین علیشاپور (آلبوم نامِ تو)» (به نقل از مقاله آقای امیرحسین خسرو شاهی)
شیوه آموزگاری:
اکثر کسانی که با زنده یاد «قیصر امینپور» کلاس داشته و از تدریس ایشان استفاده نمودهاند،(همچون استاد عزیز جناب آقای عبدالملکیان اهل نهاوند همدان) اذعان دارند کلاس ایشان همراه مهارت، سنجیده گویی، شگردهای کلامی و علمی بوده و دانشجویان را با شور و شعف و حرارات در سر کلاس نشانده و دانشجویان اعجار عشق را دیدهاند. به قول خود قیصر:
«هر چند عاشقان قدیمی
از روزگار پیشین تا حال
از درس و مدرسه
از قیل و قال
بیزار بودهاند
اما اعجاز ما همین است،
ما عشق را به مدرسه بردیم.»
نگارش، خط زیبا و ممتاز، کشیدن طرحها و نقاشیهای دل نشین بر روی تابلو کلاس، تحلیل و بررسی مکاتب ادبی گوناگون ( از شاعران معاصر و سنتی و شعرا و مکاتب ادبی غرب گرفته تا بحثهای فرهنگی، اجتماعی و ...) به عنوان نمونه« در سر کلاس برای جذب و دقت نظر دانشجویان برخی از سرودهها که خوانندگان بر روی اشعاری چون «قاصدک» و «زمستان» مثلاً با صدای استاد «شجریان» اجرا شده در کلاس پخش میکردند. جایزه دادن «بُن کتاب» و دقت و انسجام در کلاس، توجه خاص به همه دانشجویان و توصیهای که همیشه میکرد که « اعمال کنید نه اعلام» از دیگر هنرهای ایشان بود.
بخش پایانی:
سخن آخر اینکه زنده یاد امین پور از شاعرانی است که علاوه بر جنبه علمی و برجسته دانشگاهی و شعری که دارد، بخشی از کارها و امورات شعری خود را برای کودکان و نوجوانان سروده است. «کودکانه سرودن» و زبان آنان شدند علاوه بر داشتن «روحی بزرگ» و «لطیف»، تأمل و دردی را طلب میکند که (به نظر میرسد) استخوانها باید در این راه خُرد کرد. شعرهای او چندین بار در کتابهای فارسی دورهی ابتدایی برای دانشآموزان جهت حفظ کردن استفاده شده است. یکی از زیباییهای شعر قیصر علاوه بر ترسیم دفاع مقدس و یادآوری از دوستان نوجوان و بزرگسال شهیدش، لحن کودکی است. احوال خانوادههای است که «بزرگ خانواده» برای جنگ به مرزها رفته است. قطعهی «اتفاق ساده» از شاهکارهای قیصر در مجموعه «به قول پرستو» است که حقیقتاً شعری است که همه چیز دارد. به نظر میرسد قیصر تمام هنر خود و خلاصه تمام واژههای خاص خودش (واژههای که دوست دارد) را در این قطعه ترسیم کرده است و هر بار که میخوانم اشکهای ذوقم جاری میشود.
«اتفاق ساده»
آن روز شیشه ها را
باران و برف میشست
من مشق مینوشتم
پروانه ظرف میشست
وقتی که نامه ات را
مادر برای ما خواند
باران پشت شیشه
آرام و بی صدا ماند
در آن نوشته بودی
حال تو خوب خوب است
گفتی که سنگر ما
در جبههی جنوب است
گفتی که ما همیشه
در سایهی خداییم
گفتی که ما قرار است
این روزها بیاییم
از شوق سطر آخر
مادر بلند خندید
چشمان مهربانش
برقی زد و درخشید
یک قطره شبنم از گل
بر روی برگ غلتید
یک قطره روی شیشه
مثل تگرگ غلتید
یک قطره از دل من
بر روی دفتر افتاد
یک اتفاق ساده
در چشم مادر افتاد
باران پشت شیشه
آمد به خانه ی ما
آرام دست خود را
میزد به شانه ی ما
برچسب: ،
