ریوایس

«همدان و همدانی حال و هوای خاص خود را دارند». زمانی که مطّلع شدم همایون شجریان در همدان کنسرت دارد سراپا شوق شدم. چند سال پیش برای دیدن کنسرتش میخاستم به تهران و برج میلاد بروم ولی نشد، اما 17  آبان 91 در همدان شد. وقتی شنیدم بلیط30هزار تومان است کمی شُل شدم. در این وضعیت و این پول راهی باید اندیشید و رایگان باید رفت. روز سه شنبه اجرا شده بود و آخر یعنی چهارشنبه، شب پایانی کنسرت بود. با رضا عزیزی هماهنگ کردم که آقا هر جور شده باید برویم. گفت پول ندارم . گفتم از مغازه سر کوچه قرض بگیر . گرفت و رفتیم. دم در مجتمع بوعلی کسی را بالا راه نمیدادند ، گفتند فقط با بلیط . گفتم از بازار سیاه تهیه کنیم . قیمت 70 تا 150 هزار تومن میگفتند. هر جور بود باید به داخل میرفتیم. خلاصه با بلیط آقای کلوندی که متعلق به سانس قبل بود من و آقا رضا و دو زوج جوان که سالگرد عروسیشان بود (که بلیط های تاریخ گذشتمان را تقدیم آنها کردیم) و آقای قربانی که ساز درست میکند و 2 نفر دیگر را رایگان به داخل هدایت کردیم ولی از لطف مراقبین هم که از قضا با همگی آنها سلام و علیکی داشتیم نباید گذشت. یعنی چیزی نزدیک به 210 هزار تومن به همایون شجریان ضرر رساندیم. کنسرت خوب بود. تا آخر سرپا ایستادیم. اکثرن آمده بودیم که پسر شجریان را ببینیم. به این امید که این هم همان است. البته به عنوان یک مخاطب باید بگویم گروه کمی شلوغ میکردند ولی برای اولین بار خیلی عالی بود(در همدان). دکور پشت سر گروه هم که گنبد بوعلی سینا بود خیلی مسخره بود در مقایسه با شهر اراک که گروه یک هفته پیش اجرا داشت خیلی حقیر بود. خلاصه گروه اجرا خوبی داشت. آقای آیین مشکاتیان هم بود. خیلی دوست داشتم با او هم صحبت بشوم وقتی سوار ماشین شد و با همایون دایی عزیزش میخاست برود درخواست صحبت کردم که قبول نکرد و عجله داشتند. پسر خوب با فهمی بود و نگاهایش از همایون هم عمیقتر بود. بیشتر ما برای استاد شجریان آنجا جمع شده بودیم. در آخر عاقبت همدان در موسیقی دارد ختم به خیر میشود. چند هفته پیش آقای پیرنیاکان و نوربخش در همدان کنسرت داشتند. چند روز پیش هم استاد حسین علیزاده و 2 نفر از اساتید دیگر برای دیدن ساز یسنای به همدان آمدند سازنده این ساز آقای بهروز بیگی است و در این مدت هم همایون شجریان آیین مشکاتین سهراب پور ناظری (آهنگساز، نوازنده تنبور و کمانچه)و دیگران در همدان جمع شدند. 

در این ایام که همه چیز از گیجین و جایگاه خود بیرون آمده است، شاهد این هستیم که نادانان روزگار ما چه در عرصه های فرهنگی و سینمایی ، آداب و فرهنگ مردم را نشانه رفته(اگر این موارد که میخواهم اشاره کنم جزو فرهنگ مردم بشود شناخت) و هر کاری دلشان میخواهد میکنند و هدف ها در هاله ای از گرد و غبار فرو رفته است. برای مثال افراد تبهکار و یا معتاد که میخاهند لاغری صورتشان معلوم نشود و یا اعدامی ها در حال بالا رفتن از چوبه ی دار یا لباس بسیجی دارند یا یک ریش دارند به اندازه ی روحانی محل، یا هر فرد که در اداره های ما میخاهد سمت بگیر یا مسجد اداره میرود و یا یک ته ریشی میگذارد و کت و شلواری هم میپوشد، البته برخی ها هم بدجوری به چفیه گیر داده اند. به چادر زنان که برسیم میبینیم در طرح جمع آوری اراذل اوباش تمامی زنان فاسد و معتاد چادر هایی میپوشند که دختران حوزه ی علمیه هم چنین حجابی ندارند و وقتی هم به دادگاه می آیند خوب چادری هستند و البته برخی از زنان خیابانی هم برای اینکه ریا نشود و بگویند ما خیلی خوبیم چادر و مقنعه را به کناری گذاشته و گفته " پری رو تاب مستوری ندارد". و اما بد بختی جدیدن باب شده هر پدر سوخته و عربده کشی که دماغش را هم نمیتواند بالا بکشد و دست چپ و راستش را از هم باز شناسد؛ یا گوشش را میشکند ؛ یا در سینما و تلویزیون عربده کش ، دزد ، معتاد را برای اینکه خطری تر نشان دهند گوشش را شکسته جلوه میدهند که این هم از نشانه ی اوباش بودنش هست، در صورتی که از قدیم به رفقا ی کشتی گیر میگفتند که هرکس گوشش شکسته باشد مسئولیتش در اجتماع بیشتر است و باید حواسش جمع باشد. الحمدالله همه چیز برعکس شده و کار به کجا میخواهد برسد خدا میداند .

میگویند در کشتی به تعداد روزهای سال فنون کشتی وجود دارد. همانطور که گفته اند در ردیف های موسیقی ما هم 365 گوشه وجود دارد. در اینجا برای اینکه یادی از روزهای کشتی و سروکله زدن با دوستان کنم چند فن از کشتی که در ذهن دارم و یا از جاهای مختلف پرسیده ام و دیگر برخی از آنها را به یاد ندارم از محضرتان میگذرانم. این نوشته به یاد برادر و دوست خوبم مهرداد غلامی است. مهرداد متولد 73 در شهر همدان است. جوانی خوب و رعنا 2 سالی است که به کشتی میرود و در عرض این 2 سال خوب پیشرفت کرده است. مرا دوست دارد و به بنده میگوید استاد غفاری؟. به هر روی او را دوست دارم و در گوشش زمزمه ی کشتی را فراوان میکنم . مربی او استاد ارجمند آقا رضا سامعی است و از کشتی بلدان شهر و روزگار ماست. امیدوارم مهرداد بهترین الگو ها را در کشتی برای خود انتخاب کند تا اول اخلاق و بعد بدن خویش را آماده کند. بهترین روزها را برای او خانواده اش خواستارم. امید به نزدیک شدن او و دوستانش به سبک و سیاق کشتی ایرانی که سرآمد جهان است.

کفتر بند- اِشگل گربه - افلاک - آسیاب بادی - بار انداز - بُز کِش - بقل رومی پاگیر - فت پا - پس کاسه - پیش کاسه - پلنگ گیر - پیش انداز - تو حلق - چرخ کمر - چنگگ - حصیر مال - حمال بند - یک دست یک پا - زشت و زیبا – یزدی بند - رکبی - زیر گیری- یک خم- دو خم - سگگ - سگگ دوبل - عقربک - قفل قیصر - کنده یک چاک  -کنده خورجین - فیتیله پیچ - فیتیله بار انداز - فیتیله کنده - بلغاری - سرو ته یکی - قوچ بند - کلاته - فیتو - دست در مخالف - دست بالا دست - لنگ - لنگ تندر - تندر – میان کوب - دستو - یک دست دو دست - سالتو - پیچ پیچک -کول انداز - فن کمر - پیچ کمر - سوبلس - مَشق سَقا - دست زیر کتف  –بارانداز روسی- کلید بارانداز- دُم گاوی- سگ بند- بوخُ لنگ- خیمه زدن - نیم ‌تیغ- پُل- پل‌شکن- پیچ کمر - آرنج سرپا - آفتاب مهتاب -

 از کتاب های خیلی خوب و جالب که در عرصه ی پژوهش و تحقیق قرآنی چاپ شده است ، معماری تلاوت از استاد شاه میوه ی اصفهانی است. چند روز پیش به دو تن از عزیزان که راهی مشهد شده بودند سپردم که این کتاب را بگیرند و گفتم دو نسخه به قیمت هرکدام 2200 تومان گرفتند ، البته در نزد بنده کتابی که جالب و ارزان باشد نیز عزیز است، مانند عروسی که مهریه اش کم است. این کتاب را که دو شب پیش به دستم رسید ظرف 12 ساعت با هیجان وصف ناپذیری خواندم و بهره ها بردم . استاد تجربیات خودش را در کتاب به صورت ساده و همه فهم بیان کرده است و برای جوانان و حتا اساتید قرآنی بسیار خوب و مفید است. این کتاب در همدان نیز بود ولی به دلیل اینکه منطقه ی ما نه جای رشد است و نه میگذارند رشد کنی به یکبار ناپدید شد ما هم که خدا پدر کسی که این اینترنت را اختراع کرد بیامرزد هر اطلاعاتی در هر زمینه ای بخواهیم سرچ میکنی و دست آخر به دستش میاوری؛ منت تنگ چشمان را نیز نمیکشی.

چند روز پیش از دور مجله رودکی که عنوان ادبی دارد را بر پیشخان کتابفروشی دیدم. اسامی عزیزانی که مقاله ارائه کرده بودند را داشتم مرور میکردم که چند تا اسم آشنا بود و از دیدنشان بسیار ذوق زده شدم و کلی صفا کردم. سعید پور عظیمی (از شاگردان استاد شفیعی کدکنی جوان با اطلاع و عزیز ولی تند خو و عصبی ، آخرین بار دور آرامگاه بوعلی در هوای سرد پاییز 90 همراه استاد قلی زاده گرم تعریف بودند زیاد مصدع نشدم) ، مهدی کرانی (پسر اسدابادی که کلاهی مانند جلال آل احمد بر سرش میگذاشت ، موهای فری دارد  ، دانشجویان میگفتند عاشق یکی از خانم های همکلاسی ما یعنی یک ورودی بالاتر شده  که جواب منفی گرفت و برجکش پایین آمد ولی اهل ادب و شعر بود و دوست داشتنی) و محسن توحیدیان(به سینما علاقه داشت و دارد و وبلاگی را نیز دایر کرده است). همیشه از دیدنشان در همدان و در محل درس لذت میبردم و گاهی اوقات ادای سنتی ها را در میاوردم و شعر و نثر جدیده را به سخره میگرفتم و آن عزیزان ما را دیوانه خطاب میکردند که البته بی راه نمیگفتند. در هر روی مقالات آن عزیزان مرا واداشته با اینکه قیمت مجله 3هزار تومان است به خاطر آن سروران و استفاده از تجربیاتشان آن را بگیرم.

یکی از گوشه های فرعی تلاوت قرآن که در ابتدای خواندن زیاد از آن استفاده میشود ، ردیف فرعی بیات حسینی است. این گوشه از ترکیب بیات (رِ) شروع میشود و به رست(سل) پایان میپذیرد. یعنی ترکیبی است بین بیات و رست. در تلاوت سوره ی حجرات و قاف استاد مصطفا اسماعیل در دقایق 5 و6 وقتی جمله ی قالت الاعراب را میخاند همین گوشه با یک پرده بالاتر را نشان میدهد، یا استاد منشاوی در تلاوت سوره ی حشر آیات 18 و 19 را در همین حال و هوا میخاند. برای مثال فارسی این گوشه یادم می آید 14سال پیش یک کارتن پخش میشد از سیمای ایران با این مضمون که ، یک چغندری را میخاستند از خاک بیرون بکشند  و شعری را میخاندند:" بیا بیا بیرون بیا از دل خاک بیرون بیا .. با یک تکون با دو تکون و ....."  این گوشه به آواز دشتی ایرانی بسیار نزدیک است و احتمالن همان است. 

به نام خدا

خلقیات ما ایرانیان نام کتابی است که مرحوم جمالزاده نوشت. آداب و رفتار ایرانیان از نظر اروپاییان در آن کتاب گرداوری شده است. خلاصه ی کتاب این است که ما ایرانی ها روراست و یک رو نیستیم ، دور از جان  شما خیلی کلکیم و زیر آبی میرویم، البته چاپ این کتاب سرو صدا های زیادی داشت و در دوره ای ایشان کافر و دهری مذهب و ... خطاب شد. حکم ارتدادش نیز صادر شد. ولی بعضی از موارد آن کتاب بی ربط هم نبود.  حال برای این کتاب به نظر بنده کتاب ایران و تنهائیش یک مکمل یا یک توجیه گر برای نوشته های مرحوم جمالزاده است.در پایان خواندن این دو کتاب اگر حالی و حوصله ای و یا دل خوشی بود به یکبار خواندن می ارزد 

به نام خدا

آقای بهراملو از عاشقان قرآنی است. همدانی الاصل. از نهاوند زنگ زده بود. با چه شور و شوقی میگفت: آقا مهدی جلسه قرآن را راه بینداز، چرا تعطیلش کرده اید. گفتم قانون همدان است . بزرگترها نیامدن جلسه تعطیل شد. گفت: تمام کار و بارت بوسیله قران بوده و همه چیز تو از آن است. گفتم : همین است. گفت: پس جلسه قرآن را راه بینداز. گفتم: چشم. ولی اصلاً بنده در تعطیلی آن نقشی نداشتم و ندارم. همدان وقتی ببینند 2 تا جوان دارند راه می افتن سریع از کمر قطعش میکنند. ولی به عشق او تبریک میگویم.

روز پنجشنبه 27 مهر بود که با آقای رضوانجو - مسئول نشر چنار در خیابان کرمانشاه- تماس گرفتم . آقای رضوانجو مرد بی طمعی است و در کارش حرفه ای . تا جایی که دیده ام تنها کار میکند درب هم همیشه قفل میکند. دوست داشتنی است و حق گو. کلک هم نمیزند . نمیدانم چرا دوستش دارم . چند سال پیش با علیرضا سبزواری که مجله ی نویسار را چاپ میکردیم ، عهده دار چاپ آقای رضوانجو بود(همه ی کارها را هم سبزواری انجام میداد.) در آن ایام نمیشناختمش . بعد از تماس رفتم و بعد ظهر کتاب ها را تحویل گرفتم. 200 عدد چاپ کردیم . شد 460 هزار تومن. هر کتاب را هم زدیم 5 هزار تومن . گران است و من هم که نویسنده ی حرفه ای نبوده و نمیخاهم باشم که این کتاب ها را بفروشم ، همه را در پستوی خانه انبار کرده و پلاستیک روش کشیدم. پدر اولین کتابم را خرید و مادر تبریک گفت. به هر روی بعد از 3 سال دوندگی و تلاش پدر و آقای رضوانجو و دیگران کتاب چاپ شد. بعد از اصلاحات فراوان و سرو کله زدن با ارشاد و ...  

پدر نظریه ای جدید در باب خودکشی صادق هدایت فرمودند و گفتند: این هدایت کله اش بوی قرمه سبزی میداده و مسائل سیاسی ضد حکومت انجام داده و نوشته، 10 روز قبل از مردنش هم رزم آرا را کشتند و همانطور که تختی را کشتند و خیلی های دیگر را این هم که خودش برای مردن هر لحظه آماده بوده بنابراین بفرما این هم معشوقه ات والی آخر.... شاید قبولش مشکل باشد ولی نظریه ی جالبی است؟

موها را هم چون دیدم دارند میریزند و هم دیگر نویسنده شده ایم و باید با چهره ای متفاوت در اجتماع ظاهر شویم تا مردم بگویند این چیزی سرش میشود با ماشین 15 زدم و دیگر پول سلمانی هم نمیدهم ذخیره میکنم.

گوشه و ردیف زیبای "بیات شوری" از فرعیات مقام بیات میباشد. که در نفس های ابتدایی تلاوت قرآن خوانده میشود. استاد این گوشه مانند همیشه استاد مصطفی اسماعیل میباشد. برای مثال در تلاوت سوره حجرات قاف استاد ، برای بار سوم که آیه ی ابتدایی تلاوت را قرائت میکنند از این نغمه استفاده مینماید. استاد شاه میوه میفرمایند که :«بیات شوری با ترکیب دو جنس (حجاز نوا یاحجاز سُل - شروع بیات یا بیات رِ)» تشکیل میشود. تواشیح قسماً بالشفع و بالوتر در این گوشه است. یادم میاید چند سال پیش؛ شاید 10 سال پیش سوار یک عدد پیکان شدیم، در راه تا رسیدن به میدان آقای راننده یک نوار خانم برای ما گذاشت و ما هم سرگرم شدیم و اینجا برای ردیف شوری از آن استفاده اش میکنم؛ فکر میکنم از خانم گیتی باشد: گل مریم گل مریم سر راه تو پرپر کردم ندانستم قسمهای تو باور کردم... به نظر بنده تمامی ردیف های موسیقی قرآنی در آهنگ های ایرانی - با کمی تغییر- نهفته شده است.