پرویز اذکایی
در دانشگاه بوعلی سینا ، دانشکده علوم پایه ؛ کتابخانه ی هست که بسیار غنی است؛ کتب بسیار مهمی در آنجا نگهداری میشود، استاد اذکائی همیشه در بخش مخزن کتابها در حال مطالعه بود و هست. هر کسی که با ایشان کار داشت میتوانست به سراغ دکتر برود و کارهایش را رفع رجوع کند . یک بار به کتابخانه به سراغ ایشان رفتم تا از این گرانمایه درخواست کنم که در همایش سعدی شرکت کند ، وارد کتابخانه که شدم ، در نگاه اول او را شناختم . پرقدرت بر روی صندلی نشسته بود ، کتابی کهنه با جلد آبی و به زبان فرنگی میخواند. آن روز به من نه گفت و شاید به دلیل حساب نکرن ما به چیزی بود و یا بر اث خامی و جهل جوانی. به هر روی ایشان از مفاخر زنده و سرحال استان همدان است و دوستش داریم . در سطور پایین سرگذشتی از وی که در روزنامه همدان پیام درج شده بود در روی شماست.
پرویز اذکایی، در سال 1318 در همدان زاده شد. تحصیلات خود را در همدان و تهران سپس دانشگاه منچستر (انگلستان) ادامه داد. مطالعات وی به طور عمده در تاریخ و فلسفه است. کتاب «الآثار الباقیة عن القرون الخالیه» وی، در دوره بیستم انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان کتاب سال برگزیده شد.
چگونگی عرضه آثار: پرویز اذکایی در رشته‌های کتاب
شناسی و رجال شناسی و تاریخ علم نیز دارای تألیفات است.
تاکنون 340 عنوان اثر، شامل 30 کتاب، 60 رساله علمی مفصل
و گفتارهای بلند و کوتاه در دایرة‌المعارف‌ها و نشریات معتبر، از وی به چاپ رسیده است.
زندگی‌نامه بیرونی (ترجمه)، کارنامه بیرونی
(تألیف)، فرمانروایان گمنام (تاریخ)، رساله قبّة‌الارض
ایرانی (هیأت و نجوم)، رساله زروانی (علمای اسلام)، مفاتیح الاسرار (تفسیر شهرستانی)، تاریخ نگاران ایران (ج1)، ابوریحان بیرونی (آرا و افکار)، خاندان شاهیه خوارزم (رساله)، فهرست ماقبل الفهرست (2 ج)،
تبارشناسی در ایران (رساله)، الآثار الباقیه بیرونی (تحقیق و تعلیق)، حکیم رازی (نظام فلسفی)، طب روحانی (رازی)، ماتیکان عین القضات همدانی، فهرست نسخ
خطی همدان و فرهنگ مردم همدان از آثار مشهور وی است.
همچنین عناوین دیگری چون مور‌خان همدان، ناموران همدان، قراگزلوهای همدان، علویان همدان،
میرسید علی همدانی (احوال و آثار)، رساله حکیم الهی همدان (عین‌القضات)،
باباطاهر نامه (هفده گفتار)، رساله عراق عجم (در عهد ایلخانان)، درگزین تا کاشان (سه گفتار)، کتاب شناسی همدان، تاریخ معاصر همدان، راهنمای
همدان، گفتارهای مغان، مادشناسی و همدان‌نامه (بیست‌گفتار درباره مادستان) از دیگر آثار اذکایی است.
به اعتقاد برخی از محققان، الآثار الباقیه، شاهکار دانشمند و محقق بزرگ
ابوریحان بیرونی و مایه افتخار مسلمانان، خاصه ایرانیان است.
این کتاب به دلیل داشتن مطالب با ارزش بسیاری درباره تقویم و گاه‌شماری ملل مختلف، جشن‌ها،
اعیاد، ایام شادمانی و روزهای غمناکی اقوام گوناگون، مراسم فرقه‌های مذهبی، نکات تازه‌ای در تاریخ شاهان بابل و ایران و روم و
...، مطالبی مهم در باب کتاب‌های
مقدس، یهود، صابییان، زرتشتیان، مانویان، مزدک، حلاّج و ... از اهمیت بسیار برخوردار است.
به همین سبب، نخستین بار، 125 سال پیش، ادوارد زاخائو (خاورشناس بزرگ آلمانی) آن را با
مقدمه‌ای عالمانه در لایپزیگ (آلمان) در سال 1878میلادی تصحیح و چاپ کرد. وی که به اهمیت این کتاب پی‌برده بود، سال بعد (1879) آن را به انگلیسی
ترجمه کرد و با حواشی و شروح بسیار در لندن منتشر ساخت.
اما آنچه تصحیح و چاپ مجدد آن را ضروری ساخته، دستیابی به سه نسخه خطی نسبتاً کهن
است که حکایت از تجدید نظر و تکمیل به دست ابوریحان دارد. تصحیح متن حاضر، افزون
بر نسخه تصحیح شده زاخائو (بر اساس نسخ موجود در لندن، پاریس و ...)
با مقابله چند نسخه
دیگر از کتابخانه‌های «عمومی» استانبول، «توپقاپوسرای» استانبول و «دانشگاه ادینبورگ»
انگلستان که زاخائو آن‌ها را ندیده بود، صورت گرفته است.
این اثر
گرانسنگ که از اعتبار جهانی برخوردار است و همواره مورد استناد و مراجعه محققان
بوده، با ویرایشی دقیق و تحقیقی جامع به اهتمام استاد اذکایی، از بیرونی شناسان
معاصر، که سالیان متمادی درباره احوال و آثار بیرونی قلم می‌‌زند، سامان پذیرفته
است.
از ویژگی‌های
این کتاب، علاوه بر مقدمه تحقیقی، تعلیقات آن، یعنی حجمی افزون بر ثلث کتاب حاضر
است که مشتمل بر 520 یادداشت مفید و عمیق کوتاه و بلند است که برخی از آن‌ها حاصل
کار زاخائو و برخی دیگر، حاصل کار محقق کتاب است و هر یادداشت با نام پژوهشگر آن
متمایز شده است. از دیگر امتیازات این چاپ، فقره‌بندی و شماره‌گذاری عبارات، تنظیم دقیق
جدول‌ها و نیز فهارس فنی و نمایه‌های ضروری و کارآمد است که بر اعتبار آن افزوده
است. دکتر پرویز اذکایی در حوزه
تاریخ نگاری و پژوهشگری نامی آشناست.
منابع
iranologyfo.com
وبلاگ فرهنگ مردم
برچسب: ،
